۲۷ میلی‌گرم
بعید نیست همین حالا و همین چند خط بالا و اینکه اسفناج آن قدر که می‌گویند آهن ندارد، خیلی از گیاه‌خواران، پزشکان و مخاطبان طرفداراسفناج و آهنش را عصبانی کرده باشد به‌خصوص اینکه از تاریخچه علمی فواید اسفناج باخبر باشند و بدانند نخستین بار در سال۱۸۷۰ دانشمند آلمانی، دکتر «اریش فون ولف» با تحقیق روی فواید تغذیه‌ای اسفناج، اعلام کرد هر ۱۰۰گرم اسفناج حاوی ۲۷میلی‌گرم آهن است. معنی این شبه کشف علمی این بود که در میان گیاهان خوراکی اطراف بشر اسفناج تقریباً بمب آهن به حساب می‌آید چون هیچ گیاه دیگری این مقدار آهن ندارد. وقتی از آهن و اسفناج حرف می‌زنیم بی‌شک ذهن هیچ‌کس دنبال استخراج فلز آهن نمی‌رود. اطلاعات عمومی بیشتر آدم‌های امروزی به‌خصوص مادرها آن قدر هست که از فواید آهن خوراکی برای بدن و کمک به خون‌سازی و برطرف کردن کم‌خونی‌های مختلف خبر داشته باشند. آن‌هایی هم که خبر نداشته‌اند بدون شک از زبان برخی پزشکان، اطرافیان و... شنیده‌اند که آهن موجود در اسفناج چقدر برای بدن مفید است و می‌تواند جای قرص‌ها و مکمل‌های آهن را بگیرد.

ملوان زبل
دکتر«اریش فون ولف» به دلیلی نامعلوم حین آزمایش و یادداشت‌برداری، وقتی داشت می‌نوشت که در هر ۱۰۰گرم اسفناج، ۲/۷میلی‌گرم آهن وجود دارد، یک ممیز را از قلم انداخت و چون دانشمندان معمولاً حواس‌پرت و فراموشکارند در زمان انتشار یادداشت‌ها هم متوجه اشتباهش نشد تا به صورت علمی اعلام شود هر ۱۰۰گرم اسفناج، ۲۷میلی‌گرم آهن دارد. اسفناج از همان موقع مورد استقبال قرار گرفت و سال‌ها بعد وقتی در آمریکا دانشمندان متوجه فقر آهن در میان مردم و به‌خصوص کودکان شدند، خیلی‌ها به مصرف اسفناج رو آوردند و این سبزی معمولی، محبوب‌تر و همچنین اشتباه تاریخی دانشمند آلمانی هم انگار فراموش شد.

بعدها هم که پای اقتصاد و تبلیغات و این جور چیزها وسط آمد و کارتون «ملوان زبل» ساخته شد که قهرمانش با خوردن یک قوطی اسفناج هر غیرممکنی را ممکن و حتی کوه‌ها را جابه‌جا می‌کرد. حالا بماند که کدام شرکت‌ها و کارخانه‌ها از محل فروش فراوان اسفناج سودهای عجیب و غریبی به جیب زدند اما از همان موقع و حتی پیش از آن، خیلی از متخصصان متوجه شده بودند که میزان آهن اسفناج آن قدرها که فکر می‌کنید نیست، اما گویا درست در زمانی که اسفناج به بمب انرژی و آهن معروف بود و تولیدات اسفناجی مختلف خوب فروش می‌رفت، هیچ گوشی بدهکار این حرف‌ها نبود. مردم ملوان زبل و کنسروهای اسفناج را بیشتر از هر حقیقت دیگری دوست داشتند. حتی در قرن‌های ۲۰ و ۲۱ هم انگار کسی دوست نداشت و ندارد که برخلاف باورهای قدیمی درباره اسفناج حرفی زده شود.

گواهش اینکه اگر در اینترنت جست‌وجو کنید، برخی از همین خبرگزاری‌ها و سایت‌های علمی و پزشکی خودمان از ۱۵ سال به این طرف بارها داستان اشتباه عجیب و غریب دکتر آلمانی و فراموش کردن ممیز را نوشته‌اند اما با وجود این حتی هنوز برخی پزشکان هم به کسانی که مشکل کم‌خونی دارند، خوردن اسفناج را پیشنهاد می‌کنند. به نظر می‌رسد این بی‌خبری از واقعیت‌های اسفناج و آهن موجود در آن حداقل در ایران هنوز هم حاد است! چون مثلاً «عصر ایران» که ۱۰ سال پیش یک‌بار داستان اسفناج و کمبود آهنش را توضیح داده بود همین چند روز پیش دوباره روشنگری کرد و در یک مطلب مفصل پته اسفناج را برای امروزی‌های دیرباور روی آب ریخت!

 اسفناج بخورید اما...
حالا این‌ها را به حساب بدگویی از اسفناج یا بی‌خاصیتی آن نگذارید. حتی در همان کارتون ملوان زبل هم بهانه مصرف اسفناج، فیبر، ویتامین و مواد معدنی موجود در آن بود. تحقیقات نشان داده این سبزی مملو از لوتئین و زاگزانتین و آنتی‌اکسیدان مفید برای بینایی هم هست. برای همین در برخی قسمت‌های کارتون معروف، ملوان پیپ بر لب حتی قوطی کنسرو اسفناج را هم می‌بلعید بلکه به ملت بفهماند، آهن اسفناج آن قدرها که فکر می‌کنید نیست مگر اینکه آن را با قوطی فلزی‌اش بخورید!
در ضمن اسفناج با تمام خوبی‌هایش مملو از ماده‌ای به نام اگزالات است که می‌تواند سبب بروز نقرس شود. چون برای رشد به ازت نیاز دارد، نیترات زیادی را جذب می‌کند و نیترات هم می‌تواند برای بدن ما ضرر داشته باشد.
خلاصه اینکه اگر خدای ناکرده کم‌خونی و فقر آهن سراغتان آمد، خودتان را به اسفناج نبندید! اسفناج بخورید اما به اندازه و برای خواص دیگرش... از سایر میوه‌ها و سبزی‌ها و خواصشان هم فراموش نکنید.